Karmienie Piersią: podstawa zdrowego rozwoju Dziecka i dobrostanu Matki. Higiena, wskazówki, dieta, suplementacja, zioła.

Karmienie piersią jest jednym z pierwszych – a zarazem najważniejszych – wyborów, które podejmują młode mamy. To naturalny sposób na zapewnienie niemowlęciu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, które są kluczowe dla jego zdrowia i rozwoju. Mleko matki jest najlepszym wyborem dla niemowląt. Jest idealnie dostosowane do potrzeb maluszka, a jego skład ciągle się zmienia, aby sprostać rosnącym wymaganiom dziecka w miarę jego rozwoju. Zawiera odpowiednie proporcje białka, tłuszczu i węglowodanów, a także jest źródłem antyoksydantów, enzymów i hormonów, które wspierają zdrowy rozwój. Dzieci karmione piersią częściej mają prawidłową masę ciała, co zmniejsza ryzyko nadwagi i otyłości w przyszłości.

Rozwój Dziecka dzięki karmieniu piersią

 Karmienie piersią dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz przeciwciał, które są niezastąpione w pierwszych tygodniach życia. Mleko matki dostosowuje swoją kompozycję do potrzeb rosnącego dziecka, zapewniając idealne proporcje tłuszczów, cukrów, białek i witamin. Mleko matki jest nie tylko idealnie dostosowane do potrzeb żywieniowych niemowlęcia, ale pełni również kluczową rolę w zapewnieniu mu ochrony immunologicznej, co jest szczególnie ważne w pierwszych miesiącach życia (1). Oto, jak mleko matki pomaga chronić niemowlęta przed chorobami:

• Przeciwciała i czynniki immunologiczne

Mleko matki jest bogate w przeciwciała, zwłaszcza immunoglobulinę A (IgA), która pokrywa przewód pokarmowy dziecka, tworząc ochronną barierę, która uniemożliwia przenikanie patogenów. IgA chroni przed bakteriami i wirusami, zapobiegając tym samym częstym infekcjom, takim jak biegunka i infekcje dróg oddechowych. Oprócz IgA, mleko zawiera inne komponenty immunologiczne, takie jak lizozym i laktoferyna, które mają działanie bakteriobójcze i wspierają układ odpornościowy niemowlęcia (2,3).

• Komórki żywe

Mleko matki zawiera żywe komórki, takie jak makrofagi, które pochłaniają i niszczą bakterie i wirusy. Ponadto, komórki te produkują cytokiny, które mają kluczowe znaczenie dla modulacji odpowiedzi immunologicznej, co pomaga niemowlęciu w walce z infekcjami (2,3).

• Prebiotyki i probiotyki

Mleko matki zawiera również oligosacharydy działające jak prebiotyki, które stymulują rozwój korzystnej flory bakteryjnej w jelitach dziecka. Zdrowa mikroflora jelitowa jest ważna, ponieważ pomaga w obronie przed patogenami i wspiera ogólny rozwój systemu odpornościowego. Niektóre składniki mleka matki działają jak probiotyki, wspierając wzrost bakterii korzystnych dla zdrowia (4).

• Kwasy tłuszczowe

Wśród składników odżywczych istotne są kwasy tłuszczowe omega-3, w szczególności kwas dokozaheksaenowy (DHA), który odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju tkanki nerwowej, w tym w kształtowaniu synaps i mielinizacji neuronów. DHA jest bezpośrednio zaangażowany w procesy, które wpływają na zdolności poznawcze, takie jak pamięć, zdolność koncentracji i szybkość przetwarzania informacji, ale również modulują procesy zapalne i reakcje immunologiczne. DHA i inne kwasy tłuszczowe mogą pomagać w redukcji stanów zapalnych i poprawiać odporność na różne infekcje (2,3).

• Ochrona długoterminowa

Badania wykazały, że dzieci karmione piersią mają niższe ryzyko rozwoju niektórych chorób w późniejszym życiu, w tym alergii, astmy, cukrzycy typu 1 i 2, wysokiego ciśnienie krwi oraz chorób sercowo-naczyniowe i niektórych form nowotworów. Ochrona ta wynika prawdopodobnie z wcześniejszego eksponowania na bioaktywne składniki mleka matki, które modulują rozwój immunologiczny i metaboliczny (4).

• Lepsza reakcja na szczepienia

Badania sugerują, że dzieci karmione piersią mogą mieć lepszą odpowiedź immunologiczną na standardowe szczepienia dziecięce. To może prowadzić do efektywniejszej ochrony przed chorobami zakaźnymi, co z kolei zmniejsza ryzyko poważnych reakcji chorobowych i potrzebę leczenia medycznego (5).

• Redukcja ryzyka zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS)

Karmienie piersią jest również związane z niższym ryzykiem zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Chociaż mechanizmy tej ochrony nie są całkowicie wyjaśnione, sugeruje się, że karmienie piersią może wpływać na lepszą regulację funkcji fizjologicznych niemowlęcia, takich jak oddychanie i tętno (6).

• Wpływ na rozwój poznawczy

Karmienie piersią ma znaczący wpływ na rozwój poznawczy niemowląt, co jest obszernie dokumentowane w licznych badaniach naukowych. Wpływ ten wynika z różnorodnych czynników biologicznych i emocjonalnych, które łącznie stymulują rozwój mózgu i umiejętności poznawczych dziecka. Oto kilka kluczowych aspektów, jak karmienie piersią wspiera rozwój poznawczy:

Mleko matki zawiera również inne bioaktywne składniki, takie jak hormony (np. leptyna, insulina) i czynniki wzrostu, które wpływają na rozwój mózgu i układu nerwowego. Te substancje regulują różnorodne funkcje komórkowe, w tym proliferację, różnicowanie i przeżycie neuronów, co jest kluczowe w krytycznych okresach rozwoju mózgu (1).

• Emocjonalne i behawioralne korzyści

Proces karmienia piersią sprzyja również budowaniu silnej więzi emocjonalnej pomiędzy matką a dzieckiem. Interakcje te stymulują dziecko zarówno emocjonalnie, jak i intelektualnie, wspierając rozwój poznawczy. Ponadto, odpowiedź na stres i samopoczucie dziecka są lepsze dzięki bliskości fizycznej i psychicznemu komfortowi, jaki zapewnia karmienie piersią, co może przekładać się na lepszą zdolność do uczenia się i eksplorowania świata(1).

Wpływ karmienia piersią na Matkę

Karmienie piersią, choć naturalne i zalecane, to nie tylko znaczący element opieki nad noworodkiem — ma również głęboki wpływ na zdrowie i samopoczucie matki. Oto jak karmienie piersią oddziałuje na organizm i psychikę kobiety, łącząc aspekty biologiczne, psychologiczne i społeczne.

Zdrowie fizyczne: Karmienie piersią przynosi matkom szereg korzyści zdrowotnych. Przede wszystkim przyczynia się do szybszej utraty masy ciała po ciąży, ponieważ proces produkcji mleka wymaga dodatkowej energii, co skutkuje spalaniem dodatkowych kalorii. Ponadto, karmienie piersią stymuluje skurcze macicy, co pomaga jej szybciej wrócić do rozmiaru sprzed ciąży i zmniejsza ryzyko poważnego krwawienia po porodzie.

Kobiety karmiące piersią mają także niższe ryzyko rozwoju niektórych typów nowotworów, w tym raka piersi i raka jajnika. Długoterminowe korzyści obejmują również obniżenie ryzyka osteoporozy oraz chorób sercowo-naczyniowych (7).

Przywracanie równowagi hormonalnej: Karmienie piersią pomaga także w naturalnym regulowaniu poziomów hormonów w organizmie kobiety po porodzie. Może to przyczynić się do stabilizacji nastroju i ogólnego stanu zdrowia.

Zdrowie psychiczne: Karmienie piersią wpływa pozytywnie na stan psychiczny matki. W czasie karmienia organizm wydziela oksytocynę, znaną jako hormon miłości, który przyczynia się do relaksacji i redukcji stresu. Oksytocyna ma również działanie przeciw lękowe i pomaga w budowaniu silnej więzi emocjonalnej między matką a dzieckiem, co jest kluczowe dla rozwoju poczucia bezpieczeństwa dziecka (8).

Dodatkowo, karmienie piersią może zmniejszać ryzyko depresji poporodowej. Regularny kontakt fizyczny i emocjonalny z dzieckiem podczas karmienia piersią pomaga wzmacniać relacje matka-dziecko, co może być czynnikiem ochronnym przed negatywnymi stanami psychicznymi (9).

Wpływ społeczno-ekonomiczny: Karmienie piersią ma także istotne implikacje społeczno-ekonomiczne. Jest to znacznie tańsza alternatywa w porównaniu do mleka modyfikowanego, co może przynieść znaczące oszczędności dla rodziny. Dodatkowo, ze względu na lepsze zdrowie karmionych piersią dzieci, matki rzadziej muszą opuszczać pracę w celu opieki nad chorym dzieckiem, co może wpływać na stabilność zawodową i finansową rodziny.

Jak dbać o piersi podczas karmienia?

Karmienie piersią, choć jest naturalnym procesem, wymaga odpowiedniej pielęgnacji i uwagi, aby zapewnić komfort matki oraz zdrowie piersi (10). Oto kilka kluczowych zasad, które pomogą zadbać o piersi w trakcie karmienia piersią:

Jednym z najważniejszych aspektów zapobiegania problemom piersi podczas karmienia jest prawidłowe przystawianie dziecka do piersi. Niewłaściwa technika może prowadzić do bólu i pęknięć brodawek, a także do problemów z laktacją. Dziecko powinno chwycić nie tylko brodawkę, ale również dużą część otoczki, co pozwala na efektywniejsze ssanie i minimalizuje dyskomfort. Warto skonsultować się z położną lub doradcą laktacyjnym, który pomoże opanować technikę karmienia.

Choć piersi nie wymagają intensywnej higieny, ważne jest, by przed i po karmieniu umyć ręce, aby zapobiec przenoszeniu bakterii. Brodawki i otoczki można delikatnie przemywać wodą podczas codziennej kąpieli. Nie zaleca się stosowania mydeł czy agresywnych środków czyszczących, które mogą wysuszać skórę i podrażniać ją. W przypadku pęknięć czy podrażnień brodawek, można stosować specjalne kremy lub maści z lanoliną, które są bezpieczne dla dziecka i pomagają w regeneracji skóry. Ważne jest, aby po każdym karmieniu pozwolić brodawką wyschnąć na powietrzu, co pomaga zapobiegać infekcjom i podrażnieniom.

Podczas karmienia piersią ważne jest noszenie wygodnego, dobrze dopasowanego biustonosza do karmienia, który zapewni odpowiednie wsparcie piersiom, ale nie będzie zbyt ciasny. Biustonosze do karmienia mają specjalne zapięcia, które ułatwiają dostęp do piersi podczas karmienia, a także odpowiednio rozkładają ciężar piersi, co jest istotne dla zapobiegania bólu pleców i kłopotom z postawą.

Unikanie zastojów mleka

Regularne opróżnianie piersi jest kluczowe dla uniknięcia zastojów mleka, które mogą prowadzić do bolesnych stanów zapalnych, jak mastitis. Jeśli dziecko nie jest w stanie wypić całego mleka, można je delikatnie odciągnąć laktatorem. W przypadku zastoju mleka, masaż delikatny lub ciepły kompres mogą pomóc w udrażnianiu zablokowanych przewodów mlecznych (11).

Nawał pokarmowy, znany również jako zastój mleka, to stan, który może wystąpić u kobiet karmiących piersią, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po porodzie, kiedy produkcja mleka jeszcze się stabilizuje. Jest to efekt nagromadzenia mleka w piersiach, które może być zarówno bolesne, jak i niekomfortowe dla matki. Zrozumienie, jak sobie radzić z nawałem pokarmowym, jest kluczowe dla utrzymania zdrowia piersi oraz komfortu podczas karmienia. Oto kilka wskazówek, jak radzić sobie z tym zjawiskiem (12).

Jednym z najskuteczniejszych sposobów na zapobieganie i zarządzanie nawałem pokarmowym jest częste przystawianie dziecka do piersi. Regularne karmienie pomaga w opróżnianiu piersi z mleka, co zapobiega jego zastojom. Warto karmić dziecko na żądanie, czyli kiedy tylko wykazuje oznaki głodu, a nie według sztywnego harmonogramu.

Prawidłowe przystawienie dziecka do piersi jest kluczowe, aby zapewnić efektywne opróżnianie piersi z mleka. Dziecko powinno chwytać nie tylko brodawkę, ale także dużą część otoczki. To zapewnia nie tylko lepsze pobieranie mleka, ale także minimalizuje ryzyko bólu i podrażnienia brodawek.

Delikatny masaż piersi może pomóc w ułatwieniu przepływu mleka. Masaż należy wykonywać kolistymi ruchami, zaczynając od zewnątrz piersi i stopniowo przesuwając się w kierunku brodawki. Można to robić zarówno przed, jak i w trakcie karmienia, aby pomóc w redukcji zastoju mleka.

Zastosowanie ciepłych kompresów przed karmieniem może pomóc w rozluźnieniu piersi i ułatwieniu przepływu mleka. Z kolei zimne kompresy po karmieniu mogą przynieść ulgę w obrzękach i redukcji bólu.

Jeśli nawał pokarmowy jest szczególnie bolesny, a dziecko nie jest w stanie skutecznie opróżnić piersi, ręczne odciąganie mleka lub użycie laktatora może być konieczne. To pozwala na kontrolowanie ilości mleka w piersiach, zapobiegając jego nadmiernemu gromadzeniu się.

Noszenie wygodnego, nieuciskającego biustonosza do karmienia może również pomóc w zarządzaniu nawałem pokarmowym. Zapewnia to odpowiednie wsparcie piersiom, jednocześnie nie ograniczając przepływu mleka (11).

Dlaczego Dziecko nie chce jeść?

Potencjalne przyczyny odmowy jedzenia:

1. Dyskomfort lub ból: Niemowlęta, które odczuwają ból z powodu infekcji ucha, zapalenia gardła czy problemów z ząbkowaniem, mogą mieć trudności z ssaniem. Podobnie, wszelkie dyskomforty związane z ułożeniem podczas karmienia mogą zniechęcać dziecko do jedzenia.
2. Problem z przystawianiem: Niewłaściwe przystawienie do piersi może powodować frustrację dziecka i trudności z efektywnym ssaniem.
3. Przejściowe zmiany w apetycie: Tak jak dorośli, dzieci również mogą doświadczać naturalnych wahań w apetycie, które mogą być związane ze wzrostem, zmianami w rutynie, stresem lub chorobą.
4. Zmiany w smaku mleka: Dieta matki może wpływać na smak mleka, a silne smaki w diecie mogą nie odpowiadać niektórym dzieciom.

 W przypadku problemów z karmieniem, warto spróbować różnych pozycji, aby znaleźć najwygodniejszą dla matki i dziecka. Jeśli dziecko nadal odmawia jedzenia, zaleca się konsultację z doradcą laktacyjnym lub pediatrą. Czasami trudności w karmieniu mogą być związane z problemami zdrowotnymi dziecka, takimi jak zespół krótkiego języka (13,14).

Dieta Matki karmiącej

Dieta matki karmiącej jest kluczowa zarówno dla jej zdrowia, jak i dla prawidłowego rozwoju oraz samopoczucia jej dziecka. Odpowiednie odżywianie wpływa na jakość mleka matki oraz na dostarczanie niezbędnych składników odżywczych dla niemowlęcia. Istnieją podstawowe wytyczne dotyczące diety matki karmiącej, które obejmują zbilansowane posiłki. Dieta powinna być zrównoważona i zawierać różnorodne produkty z wszystkich grup żywności, w tym białka (takie jak chude mięso, małe ryby, jaja, rośliny strączkowe i produkty mleczne, które są niezbędne do budowy i naprawy tkanek), węglowodany (pełnoziarniste produkty zbożowe dostarczają energii, np. orkisz lub samopsza) oraz tłuszcze (zdrowe tłuszcze znajdujące się w oliwie z oliwek, orzechach, nasionach oraz tłustych rybach, które dostarczają niezbędnych kwasów tłuszczowych i wspierają rozwój mózgu dziecka). Hydratacja również odgrywa kluczową rolę, ponieważ produkcja mleka wymaga dużo płynów; zalecane jest picie co najmniej 8-12 szklanek wody dziennie i unikanie nadmiaru kofeiny. Istotne jest unikanie alkoholu i produktów zawierających substancje sztuczne oraz wysoko przetworzone składniki, a także zwrócenie uwagi na reakcje dziecka na pokarmy. Dodatkowo, matki karmiące mogą potrzebować większej ilości kalorii (zazwyczaj 300-500 kalorii więcej niż przed ciążą) aby pokryć zapotrzebowanie energetyczne. W początkowym okresie laktacji matka karmiąca powinna dostarczać w swoich pożywieniu dodatkowe 21 g białka dziennie, a następnie 14g przez kolejne miesiące karmienia.

Matki karmiące piersią powinny zachować szczególną ostrożność w wyborze pokarmów i substancji, aby nie zaszkodzić sobie ani swojemu dziecku. Oto niektóre produkty i substancje, których powinny unikać, albo stosować z uwagą:

Alkohol – spożywanie alkoholu może wpłynąć na rozwój neurologiczny dziecka oraz obniżyć efektywność karmienia piersią, ponieważ alkohol może przedostać się do mleka matki.

Kofeina – choć umiarkowane ilości kofeiny są zwykle bezpieczne, jej nadmierne spożycie może prowadzić do pobudzenia lub zaburzeń snu u dziecka. Zaleca się ograniczenie kawy, herbaty, napojów energetyzujących i innych produktów zawierających kofeinę. Należy pamiętać, że ilość kofeiny, która przenika do mleka matki jest mniejsza niż 1% ilości spożytej przez matkę, przez co umiarkowane spożycie kofeiny nie wpływa negatywnie. W przypadku spożycia 5 filiżanek kawy, kofeina może rozpocząć gromadzenie się w organizmie niemowlęcia i powodować pobudzenie. Czekolada zawiera teobrominę, która jest podobna do kofeiny, jednak jest jej dużo mniej w czekoladzie, ż kofeiny w kawie, przez co zrównoważone spożycie czekolady nie wpływa znacząco na poziom teobrominy u niemowląt.

Niektóre leki – niektóre leki, zarówno na receptę jak i bez recepty, mogą być szkodliwe dla dziecka karmionego piersią. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed zażyciem jakichkolwiek leków.

Ryby zawierające wysoki poziom rtęci – ryby takie jak rekin, miecznik, makrela królewska, łosoś atlantycki (norwerski), ryby żyjące w bautyku i tuńczyk błękitnopłetwy zawierają wysokie stężenia rtęci, które mogą negatywnie wpłynąć na rozwój neurologiczny dziecka.

Surowe i niedogotowane jedzenie – aby uniknąć ryzyka zakażenia bakteriami lub pasożytami, które mogą przenosić się na dziecko, matki karmiące powinny unikać surowego mięsa, ryb, jaj oraz niepasteryzowanych produktów mlecznych. W przypadku zatrucia pokarmowego u matki, nie wpływa na wystąpienie zakażenia u niemowląt, z wyjątkiem posocznicy, której bakterie mogą dostać się do mleka matki.

Produkty zawierające substancje sztuczne i wysoko przetworzone składniki – do takich produktów należą niektóre przekąski, słodycze i napoje gazowane, które mogą zawierać szkodliwe dodatki.

Silne alergeny, jeśli dziecko jest na nie uczulone – jeśli wiadomo, że dziecko reaguje na określone alergeny, takie jak orzechy, gluten czy mleko krowie, matka powinna również unikać tych produktów.

Ciekawym wątkiem jest również spożywanie produktów zdrowych, które mogą przyczyniać się jednak do powstawania gazów w jelitach matki taki jak: brokuły, kapusta, kalafior, rośliny strączkowe. Jednak błonnik i powstałe gazy nie przenikają do mleka matki. Podobnie kwaśne pokarmy jak owoce cytrusowe, pomidory, ananas, nie zmieniają one pH osocza matki, przez co nie wpływają na mleko matki. Wśród aktualnie dostępnych badań pozostają rozbieżności, ponieważ pewna część literatury wskazuje, iż poszczególne ograniczenia dietetyczne podczas karmienia piersią mają wpływ w ograniczeniu objawów kolki u niemowląt, ale w szeregu prac zaznacza się nieskuteczność w zmianach żywieniowych matki i dziecka. Brak jednoznacznych zaleceń w tej kwestii, skutkuje często błędnym wykluczeniem produktów lub spożywaniem produktów, które nie są wskazane, dlatego tak istotny jest dalszy rozwój edukacji w laktacji (15–17).

Ważne jest również dostarczanie kluczowych witamin i minerałów takich jak wapń, żelazo oraz cynk, które są niezbędne dla zdrowia matki i dziecka. Przed rozpoczęciem suplementacji warto wcześniej wykonać badania, pozwalające wyznaczyć aktualne poziomy witamin i minerałów, aby nie prowadzić zbędnej suplementacji. Podczas karmienia piersią suplementacja jest ważnym aspektem, który może wspierać zarówno zdrowie matki, jak i rozwój dziecka.

1. Witamina D – Jest ważna dla rozwoju kości i zdrowia ogólnego dziecka. Dzieci karmione piersią mogą potrzebować suplementacji witaminy D, ponieważ mleko matki zwykle nie zawiera wystarczającej ilości tej witaminy. Witaminę D podaje się jednak pod kontrolą stężenia 25(OH)-D w surowicy i jej optymalne stężenie to 50-80 nanogramów na ml. W przypadku gdy oznaczenie stężenie ergokalcyferolu nie jest możliwe należy stosować 2000 – 4000 j.m witaminy D w trakcie całego okresu laktacji. Olej z wątroby dorsza i tłuste ryby jak łosoś pacyficzny i śledź zawierają duże ilości witaminy D, przez co warto je wprowadzić do diety.
2. Aktywny folian 5–MTHF w połączeniu z choliną i witaminą B12 – Aktywny folian wspiera rozwój nerwowy dziecka, pomaga w produkcji czerwonych krwinek, zmniejsza ryzyko anemii i uczestniczy w ważnych reakcjach metabolicznych, w tym w syntezie DNA i metabolizmie homocysteiny. W grupie niskiego ryzyka należy stosować dawkę 600-800 µg aktywnego folianu 5-MTHF na dobę lub w dawkach łączonych (FA plus aktywny folian). W grupie pośredniego i wysokiego ryzyka dawka aktywnego folianu 5-MTHF powinna wynosić 800 µg na dobę lub dawka łączona kwasu foliowego z aktywnym folianem.
3. Wapń – Ważny dla budowy kości i zębów, zarówno matki, jak i dziecka. Suplementacja może być rozważana, jeżeli dieta matki nie zawiera wystarczającej ilości wapnia. Suplementacja wapnia zależy równie od mineralizacji kości matki oraz wydalania go z moczem. Zalecana dawka to 1000 mg wapnia, a do mleka wydziela się 150-300 mg wapnia na dobę. Warto jednak uzupełniać wapno przez odpowiednią dietę w postaci produktów mlecznych i mleka oraz zbóż i warzyw.
4. Żelazo – Suplementacja żelaza może być potrzebna, jeśli matka miała niski poziom żelaza podczas ciąży, co może wpłynąć na jej zapasy podczas karmienia piersią. Zalecana dawka żelaza to 11 mg na dobę w pierwszych miesiącach laktacji i 18 mg na dobę w okresie, kiedy miesiączka ulega wznowieniu.
5. Kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA) – Są istotne dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka. DHA jest obecny w tłustych rybach, ale jego suplementacja może być zalecana, jeżeli dieta matki jest uboga w te kwasy. Dzienna suplementacja DHA powinna wynosić 100-200 mg DHA albo regularne spożywanie dwóch porcji ryb tygodniowo.
6. Cynk – Ważny dla funkcjonowania układu odpornościowego. Suplementacja cynkiem może być rozważana, jeśli dieta matki jest niewystarczająca.
7. Witaminy z grupy B, zwłaszcza B12 – Jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju neurologicznego dziecka i może być konieczna do suplementacji, szczególnie w przypadku matek wegetarianek lub wegan.

Zanim matka karmiąca zacznie przyjmować jakiekolwiek suplementy, powinna skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Specjalista pomoże dostosować suplementację do indywidualnych potrzeb, biorąc pod uwagę zarówno stan zdrowia matki, jak i jej dziecka, a także ich dietę(12).

Problemy z laktacją Niska laktacja może być źródłem stresu dla matki karmiącej piersią, ale istnieje wiele skutecznych metod i strategii, które mogą pomóc zwiększyć produkcję mleka. W celu wsparcia i zwiększenia laktacji warto zastosować wymienione rady:

Im częściej dziecko jest przystawiane do piersi, tym więcej mleka powinna produkować matka. Karmienie na żądanie (czyli kiedy tylko dziecko wykazuje oznaki głodu) jest kluczowe dla stymulacji produkcji mleka.

Dobre przystawienie dziecka do piersi jest niezwykle ważne. Niewłaściwe przystawienie może prowadzić do nieefektywnego ssania i w konsekwencji do mniejszej produkcji mleka. Doradca laktacyjny lub położna może pomóc w ocenie i poprawie techniki karmienia.

Stres i zmęczenie mogą negatywnie wpływać na produkcję mleka. Ważne jest, aby matka dbała o odpowiedni odpoczynek i zbilansowaną dietę bogatą w płyny, białka, witaminy i minerały.

Prawidłowe nawodnienie jest kluczowe dla laktacji. Zaleca się picie dużej ilości wody oraz innych płynów, takich jak naturalne soki czy herbaty ziołowe, aby wspomóc produkcję mleka (12).

Użycie laktatora po karmieniu lub między karmieniami może pomóc zwiększyć produkcję mleka. Pompowanie jest szczególnie przydatne, gdy dziecko nie jest w stanie efektywnie opróżniać piersi.

Stres może hamować wydzielanie oksytocyny, hormonu niezbędnego do wypuszczania mleka. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, lekka joga, czy nawet krótkie spacery mogą pomóc zmniejszyć poziom stresu.

Galaktagogi – wspomagacze laktacji: Niektóre zioła i pokarmy są znane z tego, że mogą wspierać produkcję mleka. Należą do nich np. koper włoski, kminek, owies, a także suplementy takie jak ciemiernik czy sproszkowane nasiona kozieradki, sylimaryna czy czosnek. Wśród farmaceutycznych galaktagogów można wymienić domperidon i metoklopramid. Doperidon wykazywał znaczącą poprawę w porównaniu z grupą placebo, jednak badania dotyczące metoklopramidu nie wykazywały, aż takie skuteczności i tylko w jedynym badaniu z sześciu wykazał różnicę w produkcji mleka dla porównania z grupą kontrolną. Jednak nie ma przeglądy badań nie wskazują jednoznacznej skuteczności badań, przez co istotna jest kontynuacja badań w tym kierunku (18–20).

Jeśli problemy z laktacją są poważne lub utrzymują się pomimo domowych metod, warto skonsultować się z lekarzem.Może być konieczne zbadanie, czy istnieją medyczne przyczyny niskiej laktacji, takie jak hormonalne zaburzenia czy problemy z tarczycą.

Karmienie piersią, gdy Matka zachoruje

W większości przypadków karmienie piersią można kontynuować nawet podczas choroby matki. Ważne jest jednak, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku przyjmowania leków, aby upewnić się, że są one bezpieczne dla dziecka. W przypadku poważniejszych chorób lub zabiegów, czasami konieczne może być tymczasowe przerwanie karmienia (21).

Karmienie piersią to niezwykle ważny etap w życiu zarówno matki, jak i dziecka. Wymaga ono cierpliwości, zaangażowania i czasem pokonywania różnych trudności, ale korzyści płynące z tego naturalnego procesu są nieocenione. Ważne jest, aby każda matka miała dostęp do odpowiedniego wsparcia i informacji na temat karmienia piersią, aby ten czas był jak najbardziej komfortowy i korzystny dla obu stron.

Autorka: farmaceutka Julia Kuc

Bibliografia

1. Oddy WH, Robinson M, Kendall GE, Li J, Zubrick SR, Stanley FJ. Breastfeeding and early child development: a prospective cohort study. Acta Paediatr. 2011;100(7):992-999. doi:10.1111/J.1651-2227.2011.02199.X
2. R. Mauricio Barría P. Selected Topics in Breastfeeding. Published online 2018. Accessed May 12, 2024. https://books.google.com/books/about/Selected_Topics_in_Breastfeeding.html?hl=pl&id=AmmQDwAAQBAJ
3. Andreas NJ, Kampmann B, Mehring Le-Doare K. Human breast milk: A review on its composition and bioactivity. Early Hum Dev. 2015;91(11):629-635. doi:10.1016/J.EARLHUMDEV.2015.08.013
4. Boudry G, Charton E, Le Huerou-Luron I, et al. The Relationship Between Breast Milk Components and the Infant Gut Microbiota. Front Nutr. 2021;8:629740. doi:10.3389/FNUT.2021.629740/BIBTEX
5. Dòrea JG. Breastfeeding is an essential complement to vaccination. Acta Paediatr. 2009;98(8):1244-1250. doi:10.1111/J.1651-2227.2009.01345.X
6. Thompson J, Tanabe K, Moon RY, et al. Duration of breastfeeding and risk of SIDS: an individual participant data meta-analysis. Pediatrics. 2017;140(5).
7. SCHWARZ EB, NOTHNAGLE M. The Maternal Health Benefits of Breastfeeding. Am Fam Physician. 2015;91(9):602-604. Accessed May 12, 2024. https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2015/0501/p602.html
8. Krol KM, Grossmann T. Psychological effects of breastfeeding on children and mothers. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz. 2018;61(8):977. doi:10.1007/S00103-018-2769-0
9. Mikšić Š, Uglešić B, Jakab J, Holik D, Milostić Srb A, Degmečić D. Positive Effect of Breastfeeding on Child Development, Anxiety, and Postpartum Depression. International Journal of Environmental Research and Public Health 2020, Vol 17, Page 2725. 2020;17(8):2725. doi:10.3390/IJERPH17082725
10. Feenstra MM, Jørgine Kirkeby M, Thygesen M, Danbjørg DB, Kronborg H. Early breastfeeding problems: A mixed method study of mothers’ experiences. Sexual & Reproductive Healthcare. 2018;16:167-174. doi:10.1016/J.SRHC.2018.04.003
11. Giugliani ERJ. Common problems during lactation and their management. J Pediatr (Rio J). 2004;80(5):s147-s154. doi:10.1590/S0021-75572004000700006
12. Suchocka K. The most common lactation problems of a breastfeeding woman. Lekarz POZ. 2022;8(2):137-146.
13. Amir LH. Managing common breastfeeding problems in the community. BMJ. 2014;348. doi:10.1136/BMJ.G2954
14. Feenstra MM, Jørgine Kirkeby M, Thygesen M, Danbjørg DB, Kronborg H. Early breastfeeding problems: A mixed method study of mothers’ experiences. Sexual & Reproductive Healthcare. 2018;16:167-174. doi:10.1016/J.SRHC.2018.04.003
15. Karcz K, Lehman I, Królak-Olejnik B. Foods to Avoid While Breastfeeding? Experiences and Opinions of Polish Mothers and Healthcare Providers. Nutrients 2020, Vol 12, Page 1644. 2020;12(6):1644. doi:10.3390/NU12061644
16. Jeong G, Park SW, Lee YK, Ko SY, Shin SM. Maternal food restrictions during breastfeeding. Korean J Pediatr. 2017;60(3):70. doi:10.3345/KJP.2017.60.3.70
17. Iacovou M, Ralston RA, Muir J, Walker KZ, Truby H. Dietary management of infantile colic: A systematic review. Matern Child Health J. 2012;16(6):1319-1331. doi:10.1007/S10995-011-0842-5/FIGURES/1
18. Grzeskowiak LE, Wlodek ME, Geddes DT. What Evidence Do We Have for Pharmaceutical Galactagogues in the Treatment of Lactation Insufficiency?—A Narrative Review. Nutrients 2019, Vol 11, Page 974. 2019;11(5):974. doi:10.3390/NU11050974
19. McBride GM, Stevenson R, Zizzo G, et al. Use and experiences of galactagogues while breastfeeding among Australian women. PLoS One. 2021;16(7):e0254049. doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0254049
20. Bazzano AN, Hofer R, Thibeau S, Gillispie V, Jacobs M, Theall KP. A Review of Herbal and Pharmaceutical Galactagogues for Breast-Feeding. Accessed May 15, 2024. https://www.google.
21. Kornacka MK. Karmienie piersią a choroby matki. Pediatr Pol. 2007;82(2):91-96. doi:10.1016/S0031-3939(07)70430-4