Różaniec górski: adaptogen o szerokim spektrum działania. Właściwości, zastosowanie, skutki uboczne, interakcje z lekami

Różaniec górski (Rhodiola rosea) to zioło stosowane w tradycyjnej medycynie w Europie Wschodniej i Azji. Występuje również w postaci tabletek, kapsułek i płynnych ekstraktów.

Główne Zastosowania:

Radzenie sobie ze stresem

Różaniec górski jest znany z zdolności łagodzenia skutków stresu lub wyczerpania psychicznego. Jego właściwości adaptogenne mogą pomóc organizmowi lepiej radzić sobie z sytuacjami stresowymi.

Zarządzanie zmęczeniem

Dla wielu osób zmęczenie to codzienna rzeczywistość. Różaniec górski oferuje naturalne wsparcie w zwalczaniu uczucia przewlekłego zmęczenia i niedoboru energii.

Poprawa wytrzymałości

Dla aktywnych fizycznie jednostek różaniec górski może stanowić wsparcie w zwiększaniu wytrzymałości organizmu podczas intensywnych aktywności, przeciwdziałać osłabieniu mięśni i układu odpornościowego.

Leczenie depresji

Choć badania nad wpływem różańca górskiego na depresję są w początkowej fazie, istnieją obiecujące wyniki sugerujące jego potencjalne korzyści.

Działanie Kardioprotekcyjne

Badania sugerują, że salidrozyd może mieć działanie kardioprotekcyjne, zwłaszcza u pacjentów z rakiem piersi otrzymujących chemioterapię. To odkrycie otwiera drzwi do dalszych badań nad zastosowaniem różańca górskiego w wspomaganiu leczenia nowotworów.

Wyniki badań

Różaniec górski to roślina stosowana w tradycyjnej medycynie Europy Wschodniej i Azji w celu poprawy sprawności fizycznej i umysłowej, stymulacji układu nerwowego i zmniejszenia objawów depresji. Chociaż ekstrakt z Rhodiola rosea i jego kluczowy składnik salidrozyd (charakteryzuje się działaniem adapotogennym) został zbadane, lecz dane dotyczące ludzi są ograniczone.

Badania in vitro sugerują, że salidrozyd może mieć działanie neuroprotekcyjne (Zhang, 2010) (Li X, 2011) i przeciwnowotworowe (Hu X, 2010). Dane z badań na zwierzętach sugerują korzystny wpływ rhodioli na funkcje poznawcze, ale większość badań uznano za obarczone wysokim ryzykiem błędu systematycznego (Ma GP, 2018).

U ludzi, wstępne dane sugerują, że suplementacja Różaniec górski może poprawić wytrzymałość fizyczną (De Bock, 2004) i sprawność umysłową (Darbinyan, 2000) (Shevtsov,2003) oraz zmniejszyć zmęczenie (Spasov, 2000) (Olsson, 2009) i stres (Edwards, 2012) (Ishaque, 2012). Inne niewielkie badania sugerują, że może ona łagodzić objawy uogólnionego zaburzenia lękowego (Bystritsky, 2008) i łagodnej do umiarkowanej depresji (Darbinyan, 2007). W jednym z badań był on lepiej tolerowany i miał mniej skutków ubocznych niż sertralina, choć był również mniej skuteczny (Mao, 2015).

U pacjentów z rakiem piersi otrzymujących epirubicynę, małe badanie sugeruje, że salidrozyd może mieć działanie kardioprotekcyjne (Zhang 2012) i przydałyby się większe badania potwierdzające.

Skutki uboczne przyjmowania różańca górskiego w przypadku nadwrażliwości na substancje w nim zawarte mogą obejmować: zawroty głowy (uczucie omdlenia lub oszołomienia) i suchość w ustach.

Potencjalne interakcje z lekami:

Przed rozpoczęciem przyjmowania różańca górskiego należy skonsultować się ze swoim lekarzem, jeśli przyjmujesz leki rozrzedzające krew, takie jak:

Warfaryna (antagonistą witaminy K, która odgrywa istotną rolę w biosyntezie czynników krzepnięcia II, VII, IX i X oraz białka C i S).

Lub leki przeciwpadaczkowe lub przeciwdrgawkowe, takie jak: Fenytoina. 

Mechanizm działania

Badania in vitro sugerują, że salidrozyd, kluczowy składnik, nadaje działanie neuroprotekcyjne poprzez hamowanie szlaku NO (Li, 2011), indukuje enzymy antyoksydacyjne tioredoksynę, oksygenazę hemową-1 i peroksydoksynę-I; obniża proapoptotyczne białko Bax; i reguluje antyapoptotyczne białka Bcl-XL (Zhang, 2010). Składniki Rhodiola mogą mieć również synergistyczne działanie przeciwutleniające (Palumbo, 2012), a potencjalne działanie przeciwdepresyjne może wynikać z hamowania monoaminooksydaz A i B (van Diermen, 2009). W ludzkich komórkach raka piersi salidrozyd indukował zatrzymanie cyklu komórkowego i apoptozę poprzez niezidentyfikowane jeszcze mechanizmy, ale niezależne od receptora estrogenowego (Hu, 2010). W modelach zwierzęcych rhodiola wykazuje zależne od dawki i czasu działanie modulujące cytokiny Th1 i Th2 (Lin, 2011).

Podsumowując różaniec górski to fascynująca roślina o potencjalnych korzyściach dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Choć kolejne badania nad jego skutecznością są w toku, istnieją obiecujące dowody na to, że może stanowić cenne wsparcie dla tych, którzy pragną naturalnych metod poprawy swojego zdrowia fizycznego oraz mentalnego.

Bibliografia: 

De Bock K, Eijnde BO, Ramaekers M, et al. Acute Rhodiola rosea intake can improve endurance exercise performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab. Jun 2004;14(3):298-307.

Darbinyan V, Kteyan A, Panossian A, et al. Rhodiola rosea in stress induced fatigue—a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine. Oct 2000;7(5):365-371.

Shevtsov VA, Zholus BI, Shervarly VI, et al. A randomized trial of two different doses of a SHR-5 Rhodiola rosea extract versus placebo and control of capacity for mental work. Phytomedicine. Mar 2003;10(2-3):95-105.

Spasov AA, Wikman GK, Mandrikov VB, et al. A double-blind, placebo-controlled pilot study of the stimulating and adaptogenic effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by stress during an examination period with a repeated low-dose regimen. Phytomedicine. Apr 2000;7(2):85-89.

Olsson EM, von Scheele B, Panossian AG. A randomised, double-blind, placebo-controlled, parallel-group study of the standardised extract shr-5 of the roots of Rhodiola rosea in the treatment of subjects with stress-related fatigue. Planta Med. Feb 2009;75(2):105-112.

Bystritsky A, Kerwin L, Feusner JD. A pilot study of Rhodiola rosea (Rhodax) for generalized anxiety disorder (GAD). J Altern Complement Med. Mar 2008;14(2):175-180.

Darbinyan V, Aslanyan G, Amroyan E, et al. Clinical trial of Rhodiola rosea L. extract SHR-5 in the treatment of mild to moderate depression. Nord J Psychiatry. 2007;61(5):343-348.

Zhang L, Yu H, Zhao X, et al. Neuroprotective effects of salidroside against beta-amyloid-induced oxidative stress in SH-SY5Y human neuroblastoma cells. Neurochem Int. Nov 2010;57(5):547-555.

Li X, Ye X, Sun X, et al. Salidroside protects against MPP(+)-induced apoptosis in PC12 cells by inhibiting the NO pathway. Brain Res. Mar 25 2011;1382:9-18.

Hu X, Zhang X, Qiu S, et al. Salidroside induces cell-cycle arrest and apoptosis in human breast cancer cells. Biochem Biophys Res Commun. Jul 16 2010;398(1):62-67.

Zhang H, Shen WS, Gao CH, et al. Protective effects of salidroside on epirubicin-induced early left ventricular regional systolic dysfunction in patients with breast cancer. Drugs R D. Jun 1 2012;12(2):101-106.

Hellum BH, Tosse A, Hoybakk K, et al. Potent in vitro inhibition of CYP3A4 and P-glycoprotein by Rhodiola rosea. Planta Med. Mar 2010;76(4):331-338.

van Diermen D, Marston A, Bravo J, et al. Monoamine oxidase inhibition by Rhodiola rosea L. roots. J Ethnopharmacol. Mar 18 2009;122(2):397-401.

Mao Y, Li Y, Yao N. Simultaneous determination of salidroside and tyrosol in extracts of Rhodiola L. by microwave assisted extraction and high-performance liquid chromatography. J Pharm Biomed Anal. Nov 5 2007;45(3):510-515.

Panossian A, Wikman G, Sarris J. Rosenroot (Rhodiola rosea): traditional use, chemical composition, pharmacology and clinical efficacy. Phytomedicine. Jun 2010;17(7):481-493.

Lin SS, Chin LW, Chao PC, et al. In vivo Th1 and Th2 cytokine modulation effects of Rhodiola rosea standardised solution and its major constituent, salidroside. Phytother Res. Nov 2011;25(11):1604-1611.

Palumbo DR, Occhiuto F, Spadaro F, et al. Rhodiola rosea Extract Protects Human Cortical Neurons against Glutamate and Hydrogen Peroxide-induced Cell Death Through Reduction in the Accumulation of Intracellular Calcium. Phytother Res. Jun 2012;26(6):878-883.

McGovern E, McDonnell TJ. Herbal medicine—sets the heart racing! Ir Med J. Jul-Aug 2010;103(7):219.

Edwards D, Heufelder A, Zimmermann A. Therapeutic effects and safety of Rhodiola rosea extract WS® 1375 in subjects with life-stress symptoms—results of an open-label study. Phytother Res. 2012 Aug;26(8):1220-5.

Ishaque S, Shamseer L, Bukutu C, Vohra S. Rhodiola rosea for physical and mental fatigue: a systematic review. BMC Complement Altern Med. 2012 May 29;12:70.

https://www.mskcc.org/cancer-care/integrative-medicine/herbs/rhodiola

Spanakis M, Vizirianakis IS, Batzias G, Niopas I. Pharmacokinetic interaction between losartan and Rhodiola rosea in rabbits. Pharmacology. 2013;91(1-2):112-6.

Mao JJ, Xie SX, Zee J, et al. Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A randomized placebo-controlled trial. Phytomedicine. 2015 Mar 15;22(3):394-9.

Thu OK, Spigset O, Nilsen OG, et al. Effect of commercial Rhodiola rosea on CYP enzyme activity in humans. Eur J Clin Pharmacol. Mar 2016;72(3):295-300.

Ma GP, Zheng Q, Xu MB, et al. Rhodiola rosea L. Improves Learning and Memory Function: Preclinical Evidence and Possible Mechanisms. Front Pharmacol. 2018;9:1415.

Li X, Chen W, Xu Y, et al. Quality Evaluation of Randomized Controlled Trials of Rhodiola Species: A Systematic Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2021;2021:9989546.