Planowanie ciąży a zdrowie matki i dziecka: detoksykacja, odżywianie, suplementacja przed poczęciem i kompleksowe spojrzenie na okres przedkoncepcji

O planowaniu ciąży krążą liczne mity i nieścisłości, często prowadzące do zbędnych obaw i niepotrzebnego stresu. Dla kobiet, które marzą o macierzyństwie, wartościowe informacje są kluczem do spokojnego i zdrowego przebiegu tego wyjątkowego etapu życia. W artykule przyjrzymy się głębiej aspektom prawidłowego planowania ciąży, zaczynając od badań kontrolnych, a kończąc na diecie wzmacniającej przed poczęciem.

Owulacja
Zrozumienie przebiegu poczęcia dziecka jest ważne w początkowym planowaniu potomstwa. W planowaniu potomstwa pierwsze miejsce zajmuje owulacja, która musi zajść, aby doszło do zapłodnienia. Istotne jest kilka faktów na temat owulacji: w trakcie każdej owulacji uwalniane jest tylko jedno jajeczko, które żyje 12-24 godzin po opuszczeniu jajnika. Zagnieżdżenie zapłodnionego jaja ma miejsce 6-12 dni po owulacji. Na owulację może wpływać choroba, brak równowagi hormonalnej, stres, podróże, znaczące zmiany wagi lub w sposobie snu. W przypadku gdy komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ulega rozpadowi i zostaje wchłonięta przez błonę śluzową macicy. Planując ciąże istotne jest wyznaczenie czasu owulacji, ponieważ w tym okresie płodności zwiększają się szanse na zapłodnienie. Owulacja występuje w większości między 11, a 21 dniem cyklu, licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Przed wystąpieniem owulacji wydzielina z pochwy zwiększa swoją ilość oraz staje się mokra i przejrzysta, natomiast po owulacji śluz jest gęsty i mętny. W trakcie owulacji następuje nieznaczny wzrost temperatury ciała, największa płodność występuje 2-3 dni przed wzrostem temperatury, przez co zwiększają się wtedy szanse na zajście w ciążę [1] –[3].

Badania kontrolne: klucz do świadomego początku
Pierwszy krok w drodze do zdrowej ciąży to systematyczne badania kontrolne. To nie tylko rutynowe wizyty u lekarza, ale także szczegółowe testy, które mogą zidentyfikować ewentualne problemy zdrowotne przed zajściem w ciążę. Badania te pozwalają świadomie planować, eliminując potencjalne zagrożenia już na samym początku. Wśród badań, które warto rozważyć przed poczęciem dziecka znajduje się:

Pamiętaj, że każda sytuacja jest inna, dlatego ważne jest, aby indywidualnie dostosować plan badań i konsultacji z lekarzem [4], [5].

Choroby wpływające na ciążę: wyprzedź potencjalne ryzyko
Niektóre choroby mogą mieć istotny wpływ na przebieg ciąży. Przed poczęciem dziecka ważne jest wcześniejsze zdiagnozowanie występujących chorób, tak aby ciąża przebiegała bez komplikacji, dziecko mogło się zdrowo rozwijać, a życie i zdrowie przyszłej matki nie było zagrożone. Świadomość istniejących problemów pozwala na wcześniejsze ich rozpoznanie i skuteczne zarządzanie nimi. Wśród chorób, które mogą stwarzać ryzyko dla zdrowia matki i dziecka można wymienić:

Ciąża przy cukrzycy: niewłaściwe zarządzanie poziomem cukru we krwi może prowadzić do powikłań, takich jak wady wrodzone u dziecka czy problemy związane z porodem. W związku z tym, kobiety z cukrzycą powinny ściśle monitorować swoje poziomy cukru przed, w trakcie i po ciąży [6] – [8].

Nadciśnienie tętnicze w ciąży może prowadzić do powikłań, takich jak przedwczesny poród, niedotlenienie płodu, czy mała masa urodzeniowa. Kobiety z tym schorzeniem są bardziej narażone na Zespół HELLP, a w skrajnych przypadkach nadciśnienie może stanowić zagrożenie życia matki. Regularne monitorowanie, współpraca z lekarzem i dostosowane leczenie są kluczowe dla bezpieczeństwa matki i dziecka podczas ciąży [9], [10].

Niektóre infekcje, takie jak cytomegalia, różyczka, toksoplazmoza czy HIV, mogą mieć negatywny wpływ na rozwój płodu. W przypadku infekcji ważne jest wcześniejsze rozpoznanie i leczenie. Niektóre infekcje wymagają zastosowania środków ostrożności, a leczenie może być dostosowane do minimalizacji ryzyka dla płodu [11] – [13].

Epilepsja podczas ciąży może zwiększyć ryzyko wystąpienia napadów, a leki przeciwpadaczkowe, choć konieczne, mogą być potencjalnie szkodliwe dla rozwijającego się dziecka. Istnieje również większe ryzyko wad wrodzonych u dzieci matek z epilepsją. Regularna opieka prenatalna i współpraca z lekarzem są kluczowe, a decyzje dotyczące leczenia oraz rodzaju porodu powinny być podejmowane uwzględniając korzyści i ryzyko dla matki i dziecka [14], [15]

Choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów, mogą wpływać na ciążę, wymagając szczególnej opieki. Kobiety z tymi schorzeniami mają zwiększone ryzyko powikłań ciążowych, w tym przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka. Konieczne jest monitorowanie stanu zdrowia matki i płodu oraz dostosowanie leczenia, mając na uwadze bezpieczeństwo obu pacjentów [16], [17].

Choroby utrudniające zajście w ciążę
Planowanie ciąży przy zespole policystycznych jajników (PCOS), endometriozie i zakażeniu wirusem HIV wymaga indywidualnego podejścia. Choroby te utrudniają zajście w ciąży, czasami nawet wykluczają taką możliwość. PCOS może powodować nieregularne owulacje, co utrudnia zajście w ciążę. Jednak z odpowiednim leczeniem, kobiety z PCOS często mogą osiągnąć sukces w ciąży. Chociaż endometrioza nie zawsze uniemożliwia ciążę, znacząco ją utrudnia. Skomplikowane zabiegi, takie jak inseminacja in vitro, mogą być konieczne. Kobiety z zakażeniem HIV mogą mieć utrudnioną ciążę z powodu ryzyka przeniesienia wirusa na dziecko. Wsparcie specjalisty i przemyślane podejście do planowania rodziny są kluczowe [18] – [20].

Szczepienia ochronne
Skuteczne szczepienia to nie tylko kwestia ochrony przed chorobami zakaźnymi podczas ciąży. Wśród szczepionek ważnych przed planowaną ciążą znajduje się:

Warto podkreślić, że przed planowaniem ciąży przyszła matka powinna skonsultować się z lekarzem w celu dostosowania szczepień do swojego indywidualnego stanu zdrowia i historii szczepień, najbezpieczniej jest wybierać szczepionki pojedyncze i unikać szczepionek skojarzonych (np. 3 w 1) [21] – [23].

Zabiegi przedciążowe: optymalizacja organizmu dla nowego życia
Proaktywne podejście do zdrowia reprodukcyjnego obejmuje także różnego rodzaju zabiegi przedciążowe. Od korekty hormonalnej po leczenie ewentualnych infekcji – te procedury pomagają stworzyć sprzyjające warunki dla udanej ciąży. Korekta hormonalna istotna jest po sprawdzeniu poziomu hormonów tarczycy we krwi. Określenie ich poziomu już podczas próby poczęcia może przeciwdziałać problemom z zajściem w ciążę, utratą ciąży lub przedwczesnym porodem. Funkcjonowanie hormonów tarczycy jest kluczowe dla właściwego rozwijania się układu nerwowego dziecka, co ma szczególne znaczenie w pierwszych tygodniach życia płodowego, gdy te struktury dopiero się formują [24].

W leczeniu ewentualnych infekcji ważne jest wykonanie badań w kierunku: różyczki, cytomegalii, toksoplazmozy i zapalenia wątroby typu B. Aby wykluczyć ewentualne stany zapalne, w celu zapobiegania niepotrzebnego leczenia w ciąży należy sprawdzić również stan uzębienia przed planowaną ciążą. Wizyta u stomatologa w okresie przedkoncepcji pozwala na przeprowadzenie przeglądu stomatologicznego i wykonanie w razie konieczności inwazyjnego leczenia i zabiegów takich jak RTG zębów, których należy unikać w ciąży [25], [26].

Oczyszczanie organizmu z toksyn: czysty start dla nowego życia
Czystość organizmu odgrywa kluczową rolę w procesie poczęcia. Omówimy naturalne metody oczyszczania organizmu z toksyn, które nie tylko wspierają zdrową ciążę, ale także ogólne dobre samopoczucie.

Pierwszym punktem oczyszczania organizmu z toksyn jest: zdrowa dieta, spożywanie odpowiedniej ilości wody, ruch fizyczny, sen oraz eliminacja pokarmów i substancji szkodliwych.

Zdrowa dieta powinna być bogata w antyoksydanty, które pomagają zwalczać wolne rodniki i wspierają naturalne procesy detoksykacji organizmu. Przykładowe pokarmy (warto wybieraj produkty z upraw ekologicznych):

Ryby, które warto spożywać to: łosoś dziki (pacyficzny), pstrąg (ze sprawdzonej hodowli), ryby małe jak np. szprotki (małe ryby żyją krótko, dlatego nie akumulują dużych ilości toksyn i metali ciężkich).

Picie odpowiedniej ilości wody wspomaga usuwanie toksyn przez nerki i wspiera prawidłowe funkcjonowanie jelit. Zaleca się przynajmniej 8 szklanek wody dziennie (około 2 litrów).
Istotnym punktem detoksykacji jest regularna aktywność fizyczna (minimum 30 minut dziennie) i dbałość o zdrowy sen (około 7-8 godzin snu).
W sposób naturalny proces oczyszczania organizmu można wspomóc ziołami takimi jak mniszek lekarski, ostropest plamisty czy pokrzywa, które są znane ze swoich właściwości oczyszczających.

W prawidłowym funkcjonowaniu organizmu może pomóc również suplementacja:

W oczyszczaniu jelit pomaga włączenie błonnika w dietę, który jest zawarty w owocach (np. jabłka). Można do diety włączyć picia 1-2 razy dziennie szklanki ciepłej wody z łyżeczką babki płesznik i babki jajowatej, błonnik ten pomożę w oczyszczeniu jelit oraz wypróżnianiu.
W przypadku stosowania ziół należy skonsultować z lekarzem zażywanie ziół, ponieważ mogą one wywoływać interakcje z innymi zażywanymi lekami oraz nie wywoływać zamierzonego efektu.

Aby proces detoksykacji organizmu przebiegał prawidłowo należy unikać przetworzonej żywności, nadmiaru cukru, tłuszczów trans i sztucznych dodatków, które znajduj się np. w: słodyczach, żelkach, chipsach, fast food, napojach słodzonych, słodzonych jogurtach.

Produkty spożywcze, które należy wyeliminować lub mocno ograniczyć:

Należy również ograniczyć używanie środków chemicznych i kosmetyków, które wykazują potencjalne szkodliwe działanie. Jeżeli kobieta starająca się o dziecko ma stały kontakt z środkami chemicznymi wykorzystywanymi w czyszczeniu domu, należy przejść na produkty naturalne lub ktoś powinien taką kobietę zastąpić w pracach domowych. Odstawienie środków chemicznych i dodatków w żywności nie jest wystarczające, jeśli przyszła mama spożywa papierosy lub alkohol, należy zaprzestać spożywanie tych używek natychmiast, ponieważ mają one bezpośredni wpływ na kondycję przyszłego dziecka.

Planowanie ciąży to ważny etap w życiu każdej przyszłej matki. Każda kobieta jest jednostką wyjątkową, a planowanie ciąży powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb i warunków zdrowotnych. Suplementacja, odpowiednie przygotowanie organizmu oraz oczyszczanie ciała to kluczowe elementy tego procesu. Konsultacja z lekarzem oraz dbałość o zdrowy styl życia są niezwykle istotne. Należy pamiętać, że zdrowy tryb życia przed ciążą może przyczynić się do płynnego przebiegu tego pięknego okresu w życiu kobiety. Dlatego warto zadbać o siebie i swoje dziecko.

Autorka: Julia Kuc

Bibliografia
[1] “How to Get Pregnant | Best Tips to Help You Conceive.” Accessed: Dec. 06, 2023. [Online]. Available: https://americanpregnancy.org/getting-pregnant/how-to-get-pregnant/
[2] B. C. Jones, A. C. Hahn, and L. M. DeBruine, “Ovulation, Sex Hormones, and Women’s Mating Psychology,” Trends Cogn Sci, vol. 23, no. 1, pp. 51–62, Jan. 2019, doi: 10.1016/J.TICS.2018.10.008.
[3] A. Ferreira-Poblete, “The probability of conception on different days of the cycle with respect to ovulation: an overview,” Adv Contracept, vol. 13, no. 2–3, pp. 83–95, Jun. 1997, doi: 10.1023/A:1006527232605.
[4] Y. Handayani and R. Handayani, “Implementation Of Pre-Marital Check Up in Catin Couples As A Healthy Preconception and Preparation Effort,” Blambangan Journal of Community Services (BJCS), vol. 1, no. 1, pp. 31–36, Jun. 2023, doi: 10.61666/BJCS.V1I1.5.
[5] M. Sarkar, T. Das, and T. B. Roy, “Determinants or barriers associated with specific routine check-up in antenatal care in gestational period: A study from EAG states, India,” Clin Epidemiol Glob Health, vol. 11, p. 100779, Jul. 2021, doi: 10.1016/J.CEGH.2021.100779.
[6] A. Shub, “Diabetes and pregnancy,” Aust N Z J Obstet Gynaecol, vol. 60, no. 6, pp. 829–830, Dec. 2020, doi: 10.1111/AJO.13275.
[7] M. Hummel et al., “Diabetes and Pregnancy,” Exp Clin Endocrinol Diabetes, vol. 131, no. 1–02, pp. 4–12, Feb. 2023, doi: 10.1055/A-1946-3648.
[8] E. C. Johns, F. C. Denison, J. E. Norman, and R. M. Reynolds, “Gestational Diabetes Mellitus: Mechanisms, Treatment, and Complications,” Trends Endocrinol Metab, vol. 29, no. 11, pp. 743–754, Nov. 2018, doi: 10.1016/J.TEM.2018.09.004.
[9] A. Agrawal and N. K. Wenger, “Hypertension During Pregnancy,” Curr Hypertens Rep, vol. 22, no. 9, Sep. 2020, doi: 10.1007/S11906-020-01070-0.
[10] L. A. Magee and P. von Dadelszen, “State-of-the-Art Diagnosis and Treatment of Hypertension in Pregnancy,” Mayo Clin Proc, vol. 93, no. 11, pp. 1664–1677, Nov. 2018, doi: 10.1016/J.MAYOCP.2018.04.033.
[11] E. Bouthry, O. Picone, G. Hamdi, L. Grangeot-Keros, J. M. Ayoubi, and C. Vauloup-Fellous, “Rubella and pregnancy: diagnosis, management and outcomes,” Prenat Diagn, vol. 34, no. 13, pp. 1246–1253, Dec. 2014, doi: 10.1002/PD.4467.
[12] M. H. Pesch, N. A. Saunders, and S. Abdelnabi, “Cytomegalovirus Infection in Pregnancy: Prevention, Presentation, Management and Neonatal Outcomes,” J Midwifery Womens Health, vol. 66, no. 3, pp. 397–402, May 2021, doi: 10.1111/JMWH.13228.
[13] C. Paquet et al., “Toxoplasmosis in pregnancy: prevention, screening, and treatment,” J Obstet Gynaecol Can, vol. 35, no. 1, pp. 78–79, 2013, doi: 10.1016/S1701-2163(15)31053-7.
[14] S. Dupont and L. Vercueil, “Epilepsy and pregnancy: What should the neurologists do?,” Rev Neurol (Paris), vol. 177, no. 3, pp. 168–179, Mar. 2021, doi: 10.1016/J.NEUROL.2021.01.003.
[15] Y. Li and K. J. Meador, “Epilepsy and Pregnancy,” Continuum (Minneap Minn), vol. 28, no. 1, pp. 34–54, Feb. 2022, doi: 10.1212/CON.0000000000001056.
[16] A. Castro-Gutierrez, K. Young, and B. L. Bermas, “Pregnancy and Management in Women with Rheumatoid Arthritis, Systemic Lupus Erythematosus, and Obstetric Antiphospholipid Syndrome,” Rheum Dis Clin North Am, vol. 48, no. 2, pp. 523–535, May 2022, doi: 10.1016/J.RDC.2022.02.009.
[17] B. L. Bermas and L. R. Sammaritano, “Fertility and pregnancy in rheumatoid arthritis and systemic lupus erythematosus,” Fertil Res Pract, vol. 1, no. 1, Dec. 2015, doi: 10.1186/S40738-015-0004-3.
[18] B. H. Rimawi, L. Haddad, M. L. Badell, and R. Chakraborty, “Management of HIV Infection during Pregnancy in the United States: Updated Evidence-Based Recommendations and Future Potential Practices,” Infect Dis Obstet Gynecol, vol. 2016, 2016, doi: 10.1155/2016/7594306.
[19] F. Sorrentino et al., “Endometriosis and adverse pregnancy outcome,” Minerva obstetrics and gynecology, vol. 74, no. 1, pp. 31–44, Feb. 2022, doi: 10.23736/S2724-606X.20.04718-8.
[20] M. Bahri Khomami, H. J. Teede, A. E. Joham, L. J. Moran, T. T. Piltonen, and J. A. Boyle, “Clinical management of pregnancy in women with polycystic ovary syndrome: An expert opinion,” Clin Endocrinol (Oxf), vol. 97, no. 2, pp. 227–236, Aug. 2022, doi: 10.1111/CEN.14723.
[21] M. Arora and R. Lakshmi, “Vaccines – safety in pregnancy,” Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol, vol. 76, pp. 23–40, Oct. 2021, doi: 10.1016/j.bpobgyn.2021.02.002.
[22] A. Galev and A. Nacheva, “[Pregnancy and vaccinoprevention],” Akush Ginekol (Mosk), vol. 53, no. 1, p. 51—56, 2014, [Online]. Available: http://europepmc.org/abstract/MED/24919344
[23] V. Berghella, E. Buchanan, L. Pereira, and J. K. Baxter, “Preconception care,” Obstet Gynecol Surv, vol. 65, no. 2, pp. 119–131, Feb. 2010, doi: 10.1097/OGX.0B013E3181D0C358.
[24] R. L. Kennedy, U. H. Malabu, G. Jarrod, P. Nigam, K. Kannan, and A. Rane, “Thyroid function and pregnancy: before, during and beyond,” J Obstet Gynaecol, vol. 30, no. 8, pp. 774–783, Nov. 2010, doi: 10.3109/01443615.2010.517331.
[25] R. B. Stevenson, “Treatment During Pregnancy,” J Am Dent Assoc, vol. 147, no. 11, p. 856, Nov. 2016, doi: 10.1016/J.ADAJ.2016.09.005.
[26] B. J. Steinberg, I. V. Hilton, H. Iada, and R. Samelson, “Oral health and dental care during pregnancy,” Dent Clin North Am, vol. 57, no. 2, pp. 195–210, 2013, doi: 10.1016/J.CDEN.2013.01.002.